Catch of the day

Ik ben niet zo’n evenwichtskunstenaar. En ik hoor ook niet bij die mensen die zich gracieus op de kant drukkken als er geen trapje is in het zwembad . Sterker nog, ik kom dan het zwembad niet meer uit.  Vraag mij de 4-daagse van Nijmegen te lopen of af te zien, onderweg naar het basiskamp van de Mount Everest. Geen probleem (afgezien van de blaren). Maar vraag mij niet om van steen naar steen een riviertje over te steken. Gegarandeerd stap ik naast een steen of sta met twee voeten net op die ene steen die wiebelt waardoor ik alsnog in het water stap. Ik ben gewoon niet zo handig daarin.
   Ik zie Ed al wat zorgelijk fronsen als we over het Mozambikaanse witte strand naar de stoere rubberboot lopen met die grote buitenboordmotoren, waarin we op zoek gaan naar de walvishaaien in de baai van Tofo. We hebben net instructie gehad over hoe we in de boot moeten springen bij de afvaart en dat we op het teken van de schipper klaar moeten zitten zodat we snel met onze snorkel en flippers het water in kunnen rollen als de grote vissen in de buurt zijn.  ‘Ik ben niet zo’n springer’ leg ik de instructeur een beetje benauwd voor. ‘ no worries Mama’ antwoordt de bootsjongen met zijn vette Afrikaanse accent.  ‘We will get you out anyway’. Geruststellend vind ik het niet maar bij de instructie treffen we ook twee XXL- Zuid-Afrikanen van een jaar of vijftig. Ze zijn op huwelijksreis vertellen ze en hebben voor de gelegenheid een complete snorkeluitrusting  aangeschaft. Blauw voor hem, roze voor haar. Ik koester de hoop dat zij minstens zo veel moeite hebben om straks weer in die boot te klimmen als ik. Als we willen mogen we ook gebruik maken van hun twee-liter zonnebrandpompje dat overal mee naar toe gaat.  ‘Ik houd niet zo van de zon’ licht hij toe. Het ontgaat ons een beetje waarom Moçambique dan een geschikte bestemming is.
       Als we allemaal, op eigen wijze, in de boot gesprongen zijn varen we met aanzienlijke snelheid door  de hoge golven van de branding. Het water erachter is rustiger en we zigzaggen langs de kust op zoek naar mantaroggen en walvishaaien. We krijgen al snel het sein om ons klaar te maken. Met zwemvinnen aan en snorkel op wachten we licht gespannen op de dingen die komen gaan.  ‘Nu!!!!’  Met een ongecontroleerde plons lig ik wat gedesoriënteerd in het diepe lauwe en erg zoute water. Na wat geploeter krijgen we allebei zicht op een grote rog die  als een enorm vliegend tapijt onder ons door zweeft. Een machtig schouwspel zoals deze grote plankton-eter zich sierlijk beweegt in de peilloze diepte van de Indische oceaan. We zullen er later nog een aantal zien.
     Na de euforie van deze bijzondere ontmoeting wacht de uitdaging van het terugklimmen in de boot die hoog boven ons uittoornt. De hoop om gracieus aan boord te gaan heb ik opgegeven na het in de boot springen bij de afvaart. Ik probeer het touw te pakken waaraan je je kunt optrekken terwijl Ed mij omhoog duwt. Dat had een kans van slagen, ware het niet dat de bootjongen ook opeens aan mij gaat trekken en de Zuid-Afrikaan ongevraagd aan een been gaat duwen. Als een soort walvishaai ( die we overigens niet gezien hebben) hang ik, happend naar adem, onhandig  met snorkel nog op en flippers nog aan, halverwege de rubberrand van de boot om met een onzachte, onelegante plof uiteindelijk op de vloer te belanden. ‘The catch is in’ hoor ik Ed tegen de schipper zeggen terwijl de mannen samen proberen onze XXL-Zuid- Afrikaan binnen te takelen. Ik ben blij dat er geen fotocamera mee is.  

          Het is weer even wennen aan de gebruiken in het verkeer als we een, voor ons, onbekend land in rijden. In Zambia bijvoorbeeld, betekent een linkerknipperlicht dat er ruimte is om in te halen.  Je bedankt de chauffeur door te zwaaien of je alarmlichten even aan te zetten. In Zuid- Afrika zijn de grote doorgaande wegen meestal tweebaans. Inhalend verkeer wordt de ruimte gegeven door op de vluchtstrook te rijden. Dat lukt niet altijd omdat die strook ook gebruikt wordt door voetgangers en fietsers. Of er is opeens een marktkraam ingericht met tomaatjes, aardappels of andere seizoensprodukten, waar auto’s onverwachts ook weer bij stoppen.
         Na de Mozambikaanse grensovergang rijden we gelijk tussen Afrikaanse marktkramen, geiten en vuilnis op een weg zonder aanduidingen die lang geleden het laatste onderhoud heeft gehad. Soms is de weg tweebaans, soms vijf-of zesbaans, afhankelijk van hoeveel auto’s elkaar op dat moment willen inhalen. We weten in het begin niet helemaal wat we hier mee aan moeten. De vele waarschuwingen die we kregen over corrupte politie en bekeuringen zonder aanleiding zijn we niet vergeten. We worden zomaar aan de kant gezet door een motoragent en zetten ons schrap. Hij maakt een u-bocht voor onze auto, negeert ons, zet zijn sirene aan en verdwijnt weer in het verkeer. Dat was het.  Ook later worden we bij de vele politieposten altijd vriendelijk doorgewuifd
     Wat in eerste instantie lijkt op ‘iedereen doet maar wat’ , blijkt een bruikbare ordening in het verkeer te zijn die iedereen ruimte geeft om zonder kleerscheuren op de plaats van bestemming aan te komen. Dat was lang niet vanzelfsprekend in het noordelijke deel van het land. Tot een jaar geleden kon je alleen met behulp van een militair convooi de grens met Zimbabwe bereiken.

Uitgebrande bussen en vrachtwagens staan er nog als stille getuigen van de tijd dat rebellen de regio onveilig maakten. Het grootste gevaar nu, is de erbarmelijke kwaliteit van het wegdek, vooral richting het noorden. Wit zand met een mager laagje teer zijn niet bestand tegen het gebruik door vrachtwagens die brandstof en ladingen staal of cement vervoeren vanuit Zuid Afrika, via Moçambique naar Malawi. Gaten in de weg, zo groot als de vrachtwagens zelf zijn geen uitzondering en we komen regelmatig gestrande busjes of trucks tegen. Bezweken onder te zware lasten van spullen en mensen. Ed laveert onze Troopy behendig over deze hindernisbaan en draait inmiddels ook zijn hand niet meer om voor het drukke verkeer in de stadjes.

        In Maputo, de hoofdstad van Moçambique, worden we ontvangen met een heftige onweersbui. De goten worden kolkende stromen waarin de slippertjes van de schoenenmarkt mee worden gesleurd. Er wordt geschuild  onder katoenen parasols, die hun beste tijd gehad hebben en onze ruitenwissers kunnen de plenzende regen nauwelijks aan. Even snel als de regen komt is ook de zon weer terug en trekt de hemel schoon. Alsof de weergoden voor de laatste keer toch nog hun punt willen maken. Vlakbij Maputo staan we ook voor het eerst aan de kust op een steenworp afstand van de eerste eindeloze  witte stranden die na het recente orkaanseizoen weer langzaam schoonspoelen.

       Op ons gemak trekken we naar het noorden. We rijden door een heuvelig landschap dat alleen uit kokospalmen lijkt te bestaan. Later maken ze plaats voor dichte tropische bebossing en de karakteristieke Baobabs. Het duurt even voordat Moçambique een plekje in ons hart verovert. Pas als we bij de azuurblauwe baai van Tofo aankomen Springt de vonk over en kunnen ook wij geen weerstand bieden aan de felle kleuren van de Mozambikaanse sarongs, de gulle gastvrije glimlach onderweg, de uitgestrekte witte stranden, het wandelen met je blote voeten in het warme zand, het ontspannen praatje met de cashewnotenverkoper, die je echt wel wat wil verkopen maar even vriendelijk blijft als je niets koopt en de verse vis tijdens het avondeten. De ‘catch of the day’ op de menukaart wordt nooit meer hetzelfde.