Keep Calm and Travel Africa

Soms maak je een foto die je de adem beneemt als je het resultaat op de laptop ziet. Deze foto van een luipaard was er zo een. In de vroege ochtend staan we in Savuti, het zuidelijke deel van het Chobe National Park in Botswana. In het Engels bestaat er zo’n mooi woord dat het park goed beschrijft; ‘a harsh environment’. Wij hebben meer woorden nodig; rauw, lastig toegankelijk en ongenaakbaar. 

        We staan, onder genot van een beker thee, naar twee leeuwen te kijken. Het is nog koel dus de grote katten zijn nog druk met van alles. Vlakbij liggen de restanten van zowel een zebra als een gnoe en de leeuwen zien er met hun bolle buiken, goed doorvoed uit. De man,  met zijn indrukwekkende, woeste en ongekamde manen is op liefdespad. Hij likt het vrouwtje in de nek en blaast verleidelijk in haar oor. Zij staat in eerste instantie niet onwelwillend tegenover zijn avances maar snauwt naar ‘m als hij te opdringerig wordt. ‘Nu even niet!!!’ lijkt ze aan te geven. Don Juan kijkt een beetje bedremmeld maar volgt haar toch als zij nuffig wat verderop gaat liggen. Vanuit de auto volgen we gniffelend het tafereel als we achter ons twee safari-auto’s, gevuld met toeristen, voorbij zien stuiven. Die moeten wel op weg zijn naar iets bijzonders. Normaal gesproken wordt er echt uitgebreid gestopt bij leeuwen en hun prooi.  We besluiten de wagens te volgen en zien al gauw dat er veel meer gidsen met hun klanten zijn opgetrommeld. De auto’s draaien van de weg af  het ruwe terrein in  en verzamelen zich rond een boom die zo’n honderd meter verderop ligt. Ik baal, want het terrein is zo slecht dat we het geen goed plan vinden om met onze zware Troopy de meute te volgen. En we staan ook nog precies tegen het licht in te kijken. Maar goed beschouwd, hebben we vanaf het zandpad eigenlijk een goed zicht op wat er zich op enige afstand afspeelt. Een luipaard slaat minzaam, liggend op een dikke tak, het gebeuren onder de boom gade.  Zijn staart en een achterpoot hangen achteloos naar beneden en hij lijkt zich vooral te concentreren op de warmte van de eerste zonnestralen. Als we later de foto’s op het grote scherm bekijken kan ik alleen maar ‘ Wow’ denken. De ruwe takken en het harde tegenlicht omlijsten het illustere luipaard en ik kan me geen betere manier voorstellen om uitdrukking te geven aan de essentie van Savuti.

Vanuit Moçambique klimmen we gestaag naar de grensovergang met Zimbabwe. Vanaf Vilanculos is het zaak om vooral op de weg te blijven. Dus ook geen snelle plas in de bosjes. Er liggen nog altijd landmijnen in het veld die dateren uit de recente burgeroorlog.   We komen vanaf de stranden van Tofo al geen internationale reizigers meer tegen en worden bij de grens meer dan vriendelijk onthaald. De tientallen vrachtwagens die hier soms al dagen staan, passeren we zonder enig probleem en nadat onze namen, paspoortnummers, geboortedata en andere oninteressante informatie in zeker tien verschillende boeken zijn ingevuld, krijgen we onze handgeschreven visa in de paspoorten geplakt en worden we allerhartelijkst uitgezwaaid. 

          We willen ergens in het bergachtige oosten van Zimbabwe overnachten. Op 2000 meter is het zelfs in de deze tijd van het jaar in Afrika niet warm en komen de fleecevesten weer tevoorschijn. Zimbabwe vinden wij een prachtig land door zijn afwisselende landschappen en ongerepte ruige wildparken waar door de onzekere politieke situatie weinig bezoekers te vinden zijn. Het is niet het makkelijkste land om door te reizen. Omdat het meest courante betalingsmiddel, de contante Amerikaanse dollar, massaal en vaak illegaal in het buitenland werd ondergebracht heeft de overheid eigen geld gedrukt. In theorie is de Zim-bond net zoveel waard als de US-dlr maar in praktijk is het geld niets meer waard dan het papier waar het op gedrukt wordt. De pin-automaat werkt sporadisch en is voor onze Nederlandse betaalpassen ook niet toegankelijk. Wij blijven maar een paar weken in Zimbabwe dus genoeg dollars en een credit card lossen voor ons het probleem snel op. We hebben echter ook familie in Harare wonen met een goedlopend slagersbedrijf. Pas al we bij hen logeren zien we hoe dat gedoe met geld als een rode draad door hun dagen loopt en realiseren we ons weer eens dat sommige vanzelfsprekendheden, zoals een fatsoenlijk werkende valuta, een groot goed is.

        De recente machtswisseling is zelfs voor ons als incidentele bezoeker al direct merkbaar. De tientallen wegblokkades die we 4 jaar geleden aantroffen en waarvan je nooit wist of en hoeveel geld je moest betalen om door te mogen reizen, zijn verdwenen. We treffen alleen een jonge agent die ons vraagt of we een lokale belasting aan de grens wel betaald hebben. Ik laat hem het handgeschreven ontvangstbewijs zien en hij vertelt, niet zonder trots, dat zijn moeder die leges int. ‘Wat leuk dat we je moeder dan ontmoet hebben!’ We worden getrakteerd op een vrolijke schaterlach en kunnen weer verder.

         De onzekerheid of je onderweg genoeg brandstof kunt vinden, is gebleven. De pomp bij Mana Pools is opgeheven en in Karoi, de laatste grotere plaats waar we doorheen rijden, zijn de pompen leeg. Omdat de veerboot over het Kariba-meer deze keer niet vaart en het onduidelijk is of hij überhaupt gaat, besluiten we de 1000 km naar Botswana dit keer via Zambia te rijden. Daar weten we dat er wel genoeg brandstof is en worden ons de eindeloze wasbord-wegen bespaard.  Ook tekorten aan andere producten zijn in Zimbabwe merkbaar. Eieren bijvoorbeeld zijn nergens te krijgen en bijvoorbeeld simpele onderdelen voor de auto zijn alleen maar tweedehands te koop. We zoeken een vervangend relais voor onze verlichting en via via wordt voor ons een exemplaar uit een gecrashte Landcruiser gehaald. Nieuwe auto’s zijn echter wel weer ruim voorradig 

     Onze route loopt vanuit de indrukwekkende rotsige bergen in het oosten, via Harare, naar Mana Pools in het noorden. De eerste in een rij nationale parken waar we zowel in Zimbabwe als in Botswana doorheen willen trekken. We houden vooral van de plekken in de Afrikaanse bush waar weinig geregeld is en de dieren vrij over je kampeerplek kunnen zwerven. We komen ruim aan onze trekken. Omdat de wintermaanden in aantocht zijn, worden de ochtenden iets koeler en piekt de temperatuur niet langer richting veertig graden. De dieren zijn daardoor langer actief en we zien overdag een keur aan grazende nijlpaarden, sloffende olifanten en alerte antilopensoorten door het hoge gras voorbij trekken. Het is na de regen helaas ook de tijd dat slangen zich laten zien. Een giftige pofadder  komt  in hoog tempo op onze auto af. We herkennen ‘m gelijk aan zijn driehoekig kop. Fascinerend zoals het dier zich snel door het warme zand verplaatst maar wij zijn toch niet blij met zijn aandacht. Opgelucht zien we dat hij besluit richting het gras te gaan en niet onder onze auto te stoppen of (erger nog) onze wagen in te klimmen en ergens in de carrosserie een schuilplek te zoeken.  

             Vanaf het moment dat de schemer inzet krijgen we regelmatig  bezoek van hyena’s. Brutaal en lawaaiig. In een moment van onoplettendheid vergeten we onze rubberen deurmat  op te bergen en we liggen nog niet in bed of we horen dat een hyena de mat probeert te stelen. Wij vinden ons eigendom snel terug met een duidelijke hap uit de hoek als aandenken. Onze buren verderop zijn niet zo gelukkig. Daar vinden de dieren twee onbeheerde tassen en wat metalen serviesgoed. Slechts een deel van de buit wordt later, in stukken gescheurd of kapot gekauwd , een eind verder terug gevonden. Het is niet hun eerste vangst. In de stuiken ligt een geperforeerde snijplank, een gekreukt krukje en andere vernielde spullen. 

       We treffen het ook met de  leeuwen. We horen ze vrijwel elke nacht en hebben het geluk om ze regelmatig te vinden. Vaak languit slapend in de schaduw,  soms alert in een poging een prooi te besluipen.  We bekijken ze veilig vanuit onze Troopy want deze majestueuze katten aantreffen op je kampeerplek is ook voor ons wel wat erg avontuurlijk.

     Bang zijn we nooit, spannend is het wel.  Al die geluiden in de nacht leren we langzaam van elkaar te onderscheiden. Wat een snuffelende hond lijkt, blijkt een groot stekelvarken te zijn dat als herinnering hier en daar zijn pennen achterlaat. De ijselijke krijs is een nieuwsgierige kerkuil die hoog vanuit de boom zijn karakteristieke kop laat zien. Gekraak tussen de dorre bladeren is een teken dat de eigengereide honingdas onderweg is. Hij stroopt de vuilnisbakken en vuurplaatsen af op zoek naar restjes en het boeit hem niets dat wij staan te kijken. Alleen de olifanten zijn, ondanks hun formaat, muisstil. We worden vaak verrast door hun aanwezigheid, soms op een paar meter van waar we koffie zitten te drinken. Alleen het breken van dikke takken verraadt hun komst. Komen ze langs of lopen ze door? We weten zeker dat de hyena’s dan wel op afstand blijven. Als een van de roofdieren zich toch tussen onze wagen en een olifantenvrouw met jong begeeft, gaat de beschermende moeder in het donker trompetterend vol in de aanval. 

     Na een dikke week Mana Pools wordt het tijd door te trekken via Zambia. De koelkast is bijna leeg en ook in  onze boodschappenkast is de bodem zichtbaar.  Net als we denken dat we nu echt wel door hebben hoe we de chaos aan de Afrikaanse grenzen het best aan kunnen pakken, arriveren we bij Chirundu, de grenspost tussen Zimbabwe en Zambia. In de goede tijd hebben de landen ooit besloten om van deze plek een moderne ‘One-stop’ borderpost te maken. Formaliteiten voor beide landen zijn geconcentreerd in hetzelfde gebouw.  Dat zou theoretisch moeten kunnen werken. Voor ons betekent het echter dat we nu door fixers uit beide landen tegelijk worden belaagd.  Iedereen wil wel wat van ons.  Ons tegen betaling door de douane loodsen, een autoverzekering verkopen, geld wisselen, een pen, souveniertje verkopen. We snappen echt wel dat al die jongens (want dat zijn het meestal) wat geld proberen te verdienen. Maar de combinatie van veel fixers, busladingen met forenzen, bavianen die de vuilnisbakken plunderen, soldaten met hun Kalasnikov  en een onduidelijke routing  binnen het douanegebouw komt in eerste instantie wel erg intimiderend over. We beginnen gewoon ergens en worstelen ons van stempel naar stempel, van immigratie naar douane en van politie naar de het bureau voor de wegenbelasting. Door de vriendelijke beroepschauffeurs worden we voor gelaten en als we 5 kwacha missen voor de betaling van onze ‘CO2-belasting’ ( ja, echt) wordt dit uit eigen zak bijgepast door een Zambiaanse ambtenaar die ooit met plezier in Amsterdam werkte. Opeens  hebben we alles betaald en is de serie stempels compleet. Na een laatste discussie met de ijverige beheerder van de finale slagboom, die meent dat we toch nog een stempel missen en de bemoeienis  van een behulpzame soldaat die de poort wel wil openen,  mogen we Zambia in. Onze eerste blog starten we ongeveer 225 reisdagen geleden met ‘Keep calm and Travel  Africa’, niet wetende hoezeer dit onderweg van toepassing zou zijn.