Magic Moments

Magic Moments

Een nors ogende militair geeft ons een ferm stopteken net buiten Livingstone, de plek waar de Victoria-watervallen met donderend geraas de diepte in storten. De indringende ervaring met het leger in het Congolese grensgebied ligt nog vers in ons geheugen en ik draai met een zekere achterdocht het raam open. " Did you already see a waterbeast" vraagt hij in het Afrikaans-Engels dat ik vaak zo moeilijk kan verstaan. We kijken hem beiden verbouwereerd aan. Wat zou hij bedoelen en, belangrijker nog, wat is het antwoord dat hij verwacht? Intussen zien we dat zijn Kalasnikov achteloos verderop tegen een muurtje geparkeerd staat. Dat geeft wel iets ontspanning. Na wat verwarring over en weer blijkt hij te willen vertellen dat hij, verderop in het park, een jonge Gnoe (een Wildebeest , geen Waterbeast) gevonden heeft. Het beestje ligt, naast zijn kantoortje, rustig rond te kijken. Midden op de weg doet de soldaat enthousiast voor hoe hij dit veulen melk moet geven. Dat blijkt namelijk geen sinecure. De fles moet op een bepaalde manier tussen zijn knieën geklemd worden en alleen dan wil het beestje kennelijk drinken. Net als we denken dat hij  uit is op een financiële ondersteuning voor zijn voorstelling zegt hij vriendelijk "Have a safe journey!", ons achterlatend met het gevoel dat er ergens een camera verdekt staat opgesteld.

Een andere wereld. Dat is misschien wel de passendste omschrijving voor Zambia. Dit is donker Afrika. We zien heel veel  mensen en vooral heel veel kinderen. De kindersterfte is hoog en degemiddelde levensverwachting is hier nog geen 40 jaar. Ongeveer 15 % van de bevolking is besmet met HIV. In dit met kerken bezaaide  land is geboortebeperking geen onderwerp van gesprek en we veronderstellen dat er veel handen nodig zijn om te zorgen voor de oude dag. Geen wonder dat grote delen van Zambia leeg gestroopt zijn in de zoektocht naar 'bushmeat' om al die monden te vullen. We kunnen ons wel een voorstelling maken hoe de uitgestrekte bossen, nu ontdaan van de grote bomen ten behoeve van de houtskoolproductie, ooit bewoond zijn geweest door olifanten, leeuwen, giraffen en andere inheemse dieren. Gelukkig zijn er inmiddels, vaak op particulier initiatief, gebieden  beschermd en heeft de Zambiaanse regering ontdekt dat internationale toeristen graag in de buidel tasten om nog te genieten van de laatste stukken Zambiaanse wildernis. Toegang tot de parken kost de reiziger met eigen auto $75 per dag. Verwacht dan niet dat je bijvoorbeeld een routekaartje, bewegwijzering in het park of een onderhouden wegennet aangeboden wordt. We ontvangen alleen een handgeschreven betaalbewijs met een deftige zilverkleurige zegel van de Zambian Revenue Authority. O,ja, en er wordt ons altijd vriendelijk een mooie dag en een veilige reis gewenst. Dat verzacht de financiële pijn een beetje.

       We laten ons avontuur in Kasanka met de vleermuizen en de rotspython achter ons en trekken, via een rode kleiweg door de bosrijke heuvels, naar het ,vanuit het westen, lastig bereikbare en slecht toegankelijke North Luangwa. Hier worden de (in Zambia) laatst levende neushoorns bewaakt en beschermd. Stilletjes hopen we natuurlijk een exemplaar tegen te komen maar het park is uitgestrekt en dichtbegroeid. Eigenlijk biedt de route voor ons vooral een mogelijkheid om vanaf het Escarpment-plateau op 1200 meter hoogte geleidelijk af te dalen naar het Luangwa-vallei, 800 meter lager  waar we weer veel beesten verwachten te vinden. We lunchen bij ruim 40 graden in de schaduw van een gigantische boom met zicht op lummelende olifanten in een (op het oog) droge rivierbedding als we opeens vanuit de verte, met kordate pas, een grote olifantenstier onze kant op zien komen. We wachten niet af maar starten de auto om nog steeds verbaasd te kijken naar hoe snel en geruisloos deze giganten zich verplaatsen. Op onze picknickplaats stofzuigert hij op zijn gemak en met smaak de sierlijk gevormde zaaddozen waarmee de  grond onder de boom bezaaid ligt.  In de dagen daarna zien we nog heel erg veel olifanten. Soms alleen, soms in grotere groepen met de kleintjes veilig in het midden. Op zoek naar de rivier in deze hete droge maanden voor een welverdiend bad. We zien ze niet altijd op tijd. Als enorme shovels kruizen ze onverwacht je pad wat voor beide partijen  schrikken is. Wij, geïntimideerd door zoveel kilo's, proberen snel weer achteruit te rijden om ruimte te geven. Zij, geschrokken van twee brommende auto's, maken hun ongenoegen kenbaar met flapperende oren en opgewonden getetter. Het wordt nooit echt ongemakkelijk maar het blijft opletten geblazen.

De weg door North Luangwa brengt ons door rauw en ongerept landschap. Aan de rand van een mystiek meertje, omgeven door een dichte groene muur van lianen, zien we een grote familie bavianen rondscharrelen, een kolonie lepelaars en ooievaars die aan het vissen zijn en een rij krokodillen die zich met geopende bekken lijken te laven aan de zonnewarmte. Geen gebied om pech te krijgen of te voet doorheen zou willen. Onze  laatste hindernis is de oversteek van de Luangwa-rivier in de komende week zullen we aan de oostkant hiervan langzaam naar het zuiden reizen. Onze navigatie geeft aan dat we een veerdienst mogen verwachten. Daar heb ik dan gelijk een voorstelling bij. Iets met een motor en een machinist. In ieder geval iets robuusts. Maar niets van dat alles. We vinden een grotendeels zanderige rivierbedding en een soort oprit gemaakt van losse boomstammetjes bedoeld als aanloop naar een bedenkelijk wankel pontje, gemaakt van oliedrums en planken. Het idee is dat het gevaarte met de auto erop door een meneer met een staalkabel naar de overkant wordt getrokken. De vaargeul is niet breed maar de oversteek is wel lang genoeg om slagzij te maken, zoals onze schipper, ter verhoging van de feestvreugde, vriendelijk gebaart.  De lokale nijlpaarden kijken met belangstelling en van erg dichtbij hoe eerst de lichtvoetige  Bonnie en daarna onze ruim 3000 kilo zware Troopy naar de overkant wordt gehesen. Lafhartig vaar ik met Bonnie mee om foto's te kunnen maken want eerlijk is eerlijk, ik vind dat gewiebel met zo'n zware auto op die oliedrums toch echt wel spannend.

        We zijn inmiddels bijna een maand met zijn vieren in twee landcruisers op stap en het wordt warmer en warmer. Oktober wordt ook wel 'suïcide-month' genoemd vanwege de temperaturen die overdag oplopen tot 45grdn. De wind is als een warme föhn die de hele dag blaast en er zoeken steeds meer dieren zoeken de koelte van de rivier. We vinden een weg naar het zuiden die vlak langs het water loopt en weinig gebruikt wordt. Regelmatig moeten er takken en kleinere bomen weggehaald of weggehakt worden. Geen feestelijke klus omdat we ons weer in het gebied van de tsetze-vliegen bevinden. Ze komen af op alles dat beweegt. Ze zwermen om onze auto's en wachten tot er iets vlezigs bereikbaar wordt. Ze zijn razendsnel en laten een lelijke beet achter, vergelijkbaar met die van een horzel . Eerder in de maand liep ik al met een opgezwollen oog vanwege een steek in mijn gezicht.

       Een lichtpuntje is dat waar deze vliegen zitten, ook veel hoefdieren zitten. Zeker op de route langs het water. We stuiten op een onafzienbare sliert Kaapse buffels. Hun horens hebben wel wat weg van een fout kapsel en hun suffige uiterlijk camoufleert hun reputatie als een van de gevaarlijkste dieren is in Afrika. Hun aanvallen zijn berucht. Olifanten en leeuwen bijvoorbeeld, hebben een uitgesproken lichaamstaal die aangeven dat ze zich niet op hun gemak voelen. Buffels, die toch ook al gauw 700 kilo wegen, vallen aan zonder waarschuwing. Deze kudde echter wil alleen maar naar het water en we tellen al gauw honderden, misschien wel duizend beesten. Ze bekijken ons met een lome nieuwsgierigheid maar vinden ons verder niet interessant.
     Gevaarlijker nog dan de buffels zijn de nijlpaarden. Met hun gesnuif, rozige oortjes en koddige loopje hebben zij de meeste dodelijke slachtoffers op hun naam. We zien ze regelmatig in het water van de Luangwa-rivier of grazend op de oevers, ons nieuwsgierig volgend met hun kleine geniepige oogjes. Ze proberen de auto's  te intimideren met een wijd opengesperde bek die zicht geeft op een set dodelijke hoek- en steektanden. Ze gaan elkaar ook nog weleens te lijf. Niet alleen het gebrul naar elkaar is imposant maar ook de verwondingen die getuigen van een onvriendelijke ontmoeting liegen er niet om.

        Op een vroege rit in het park ontdekken we , verstopt onder een groep gieren, de herkenbare restanten van een kleiner nijlpaard. De gieren worden opgejaagd door een hyena die probeert het karkas naar de waterrand te sleuren. Wij snappen dat niet helemaal omdat het water zichtbaar vergeven is van de krokodillen. Totdat Ed een groep leeuwinnen onder de bomen verderop ontdekt. Misschien probeert de hyena het kadaver uit zicht van de andere roofdieren te trekken? Een van de leeuwinnen heeft er in ieder geval genoeg van en spoedt zich, in de hete zon, onder toezicht van een groepje giraffen in de richting van de hyena om zich over het dode nijlpaard te ontfermen waar niet veel meer van over is. De roofdieren liggen om deze tijd meestal ergens te slapen in de schaduw en bewegen zich alleen als het niet anders kan. Wij staan met zijn vieren op afstand, onder de zonneluifel van Bonnie, naar het tafereel te kijken. Camera's als een BBC documentaire-team in de aanslag. Wonderlijk om zoveel gedoe te zien in deze hitte. 'Magic moments' noemen ze dat hier. Indrukwekkend en lastig  om  pakkend in beeld te brengen.

      Misschien dat we in deze hitte toch ook de wilde honden kunnen vinden. Sas ziet opeens hun karakteristieke grote oren vlak boven het gras, aan de rand van een vies poeltje. We zijn helemaal in de wolken want deze ernstig bedreigde jagers zijn niet eenvoudig te vinden. En hier liggen er zomaar twintig in het open veld. De volgende dag vinden we, vlak bij onze kampeerplek, een andere groep. Het zijn twee volwassen honden met acht pups die nieuwsgierig poolshoogte nemen bij de zebra's die verderop staan te grazen. Waarschijnlijk  worden de jonge dieren door de oppas verhuisd naar een andere overnachtingsplek want ze lijken te klein en te onbezonnen om mee te kunnen doen met de jacht.

      Nog vol van onze ontmoeting met de honden kaarten we nog wat na bij een welverdiend biertje. Van slapen komt niet veel op deze magische plek. In de nacht horen we leeuwen en hyena's of het luidruchtige gesmak van grazende nijlpaarden rondom onze auto. We willen niets missen. Dat weet de bewaker van de campsite inmiddels ook en hij komt ons halen om in het stikkedonker een luipaard te gaan bekijken dat  in  een uithoek van het terrein ligt te wachten de kans om een Puku (een antilopesoort) te verschalken. Zijn ogen lichten groen op in het licht van onze schijnwerpers en hij maakt indruk als hij met soepele tred richting de rivier loopt.
     Dat is niet het laatste wat we van hem zien. Op onze derde avond in Nsefu schijnt Ed nog snel over het grasland achter onze wagens op zoek naar olifanten als ik een paar grote groene ogen zie die net zo snel weer verdwijnen. Na veel turen en speuren zien we dat het gevlekte stuk hout dat 10 meter bij ons vandaan ligt hetzelfde luipaard is dat we eerder in de week zagen. Hij ligt met toegeknepen ogen als een poes op zijn zij te slapen. Allen zijn gespin is niet te horen. We kunnen onze ogen niet geloven. Iedereen weer zijn bed uit. Snel de camera's voorgaats, paniekerig het statief installeren ( stel je voor dat hij weg loopt), samen met Chris zoekend naar de juiste instellingen. Opeens ziet Sas een nijlpaard aan de andere kant van onze auto aankomen. " Nu wordt het wel er wild!" Het enorme beest komt via het toegangshek binnen drentelen om vlak voor ons toiletgebouwtje te ontdekken dat zijn weg naar het water gedeeltelijk afgesloten is door een rijtje camera's en verbaasde fotografen. Gelukkig kiest hij eieren voor zijn geld en draait om, ons met een visioen van platgewalste toeristen achterlatend. Onze bewaker was overigens in geen velden of wegen te bekennen. Maar dat terzijde.

        We pakken na een paar onvergetelijke dagen onze spullen om naar Mfuwe, iets verder zuidelijk, te rijden. Onze visa moeten na een maand verlengd worden en de voorraden aangevuld. Ook is de bodem van onze gin in zicht. Het is bijna tijd om afscheid te nemen van Sas en Chris. We zullen nog met elkaar oprijden tot Lusaka . Zij gaan dan door naar Botswana en wij willen nog een paar dagen naar Lower Zambezi, en park dat in het zuiden van Zambia ligt en alleen door de Zambezi-rivier gescheiden wordt van Zimbabwe. Onze gezamenlijke avonturen sluiten we in stijl af met een bijzondere wildkampeerplek op een breed plateau aan het water met vrij zicht op de olifanten in de verte en naast een oeverwand waarin een kolonie rode bijeneters broedt. Tientallen felgekleurde vogels vliegen af en aan terwijl wij op deze snikhete namiddag van de gin-tonic uit onze roestvrijstalen theebekers genieten.  Bij het vallende avondlicht horen we leeuwen naar elkaar roepen. Over 'Magic Moments' gesproken!  De volgende dag regent het.